Chú thích Istanbul

  1. 1 2 3 4 Sự thành lập Byzantion (Byzantium) đôi khi, nhất là trong các tư liệu bách khoa hoặc các nguồn khác, được xác định cố định vào mốc năm 667 tr.CN. Tuy nhiên, các nhà sử học đã tranh cãi về năm chính xác mà thành phố được lập nên. Công trình của nhà sử học ở thế kỷ thứ V TCN Herodotus thường được trích dẫn, cho biết thành phố được lập nên 17 năm sau thành phố Chalcedon[16] vốn xuất hiện vào năm 685 TCN. Tuy nhiên, Eusebius, trong khi thống nhất rằng 685 TCN là năm Chalcedon được lập, lại cho rằng Byzantion ra đời vào năm 659 TCN[17]. Trong số các sử gia hiện đại, Carl Roebuck đề xuất năm 640 TCN[18] trong khi những người khác cho rằng có thể còn muộn hơn. Hơn nữa, bản thân ngày thành lập của Chalcedon cũng là một vấn đề còn bàn cãi, khi có nguồn khác cho rằng nó xảy ra năm 675 TCN[19] hay thậm chí 639 TCN[17]. Vì lý do như vậy, một số nguồn chọn cách đơn giản khi chỉ nói rằng nó xảy ra vào thế kỷ VII TCN
  2. Tên của thành phố được chính thức đổi thành Istanbul năm 1930, nhưng nó đã được dùng ngay từ trước cuộc xâm lược của Ottoman năm 1453[1].
  3. 1 2 3 Các nguồn khác nhau mâu thuẫn về diện tích của Istanbul. Nguồn có thẩm quyền nhất về con số này đáng ra phải là của Khu tự trị đô thị Istanbul, nhưng bản tiếng Anh website của họ đưa ra thông tin ít ỏi về diện tích này, trong đó chỉ có thông tin rằng các khu vực đô thị của Istanbul có 27 quận và có tổng diện tích 1538,9 km2[64]. Tuy nhiên trang web chính thức về lịch sử thành phố dường như là rõ ràng và cập nhật nhất, nói rằng vào năm 2004, "Quyền pháp lý của Khu tự trị đô thị Istanbul được mở rộng phủ khắp toàn bộ diện tích trong khuôn khổ tỉnh". Nó cũng khẳng định một đạo luật năm 2008 sáp nhập quận Eminönü vào quận Fatih (một điểm mà nguồn ở trên không phản ánh) và tăng số lượng quận Istanbul thành 39[65]. Diện tích tổng cộng, như bản tiếng Thổ của trang web chính quyền[66] và một trang tiếng Anh về quyền tư pháp được cập nhật gần đây[67] xác thực, là 5343 km2.
  4. 1 2 Liên Hợp Quốc định nghĩa một vùng quân cư đô thị (urban agglomeration) là "dân cư trong đường bao quanh một lãnh thổ giáp ranh với mật độ ở mức đô thị không xét đến những ranh giới hành chính". Vùng quần cư "thường bao gồm dân cư trong một thành phố hay thị trấn công với số trong vùng ngoại ô nằm ngoài, nhưng liền kề với ranh giới thành phố"[121]. Tính đến 1 tháng 7 năm 2011 dân số của Moscow và Istanbul lần lượt là 11,62 triệu và 11,25 triệu[122]. Liên Hiệp Quốc ước tính rằng Istanbul sẽ vượt qua Moscow về dân số vào năm 2015 (lần lượt là 12,46 triệu và 12,14 triệu người), mặc dù việc ngoại suy cho thấy Istanbul sẽ không thể qua mặt được cho đến nửa sau năm 2013[121].
  5. 1 2 Các nhà sử học bất đồng - đôi khi một cách căn bản - về số liệu dân cư của Istanbul (Constantinopolis), và các thành phố thế giới khác, trước thế kỷ XX. Tuy nhiên,Chandler 1987, tr. 463–505, một sự tiếp nối của Chandler & Fox 1974,[55] đã tiến hành một cái nhìn toàn diện vào ước tính của các nguồn khác nhau và chọn ra những số liệu đáng tin cậy nhất dựa trên điều kiện lịch sử; do đó nó là nguồn co hầu hết các số liệu dân cư từ giữa năm 100 và 1914. Khoảng giá trị giữa 500 và 1000 là dựa theo Morris 2010, cũng tiến hành phân tích toàn diện các nguồn, bao gồm Chandler (1987); Morris nhận xét rằng nhiều ước tính của Chandler trong thời đó dường như quá lớn với quy mô thành phố, và đưa ra những đánh giá thay thế nhỏ hơn. Chandler bất đồng với Turan 2010 về dân số những năm giữa thập niên 1920 (người đầu đề xuất con số 817.000 người vào năm 1925), nhưng Turan, tr. 224,được dùng làm nguồn số liệu giữa 1924 và 2005. Các con số của Turan, cũng như số liệu năm 2010[118], được Viện Thống kê Thổ Nhĩ Kỳ công bố. Việc tăng dân số chóng mặt giữa năm 1980 và 1985 chủ yếu là do việc mở rộng ranh giới thành phố (xem phần #Hành chính). Những lý giải cho thay đổi dân số trước thời Cộng hòa có thể luận ra từ phần #Lịch sử.
  6. Trong khi UEFA không đưa ra danh sách các sân vận động 4 sao rõ ràng, các quy định chỉ những sân cao cấp này có thể tổ chức các trận chung kết UEFA Champions League[195] mà Sân vận động Olympic Atatürk thực hiện vào năm 2005, và các trận chung kết Cúp UEFA Europa (trước đây là Cúp UEFA)[196], mà Şükrü Saracoğlu Stadium thực hiện 2009. Türk Telekom Arena được ghi nhận là một sân vận động UEFA cao cấp bởi các kiến trúc sư[197].

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Istanbul http://www-sre.wu-wien.ac.at/ersa/ersaconfs/ersa06... http://www.armenianow.com/news/10672/armenian_in_i... http://www.borsaistanbul.com/en/corporate/about-bo... http://www.cnngo.com/explorations/shop/mystery-sho... http://www.csmonitor.com/World/Latest-News-Wires/2... http://www.economist.com/node/4389654 http://www.emporis.com/building/centralpostoffice-... http://www.emporis.com/building/haydarpasatrainsta... http://www.f1h2o.com/races/index.php http://turkey2010.fiba.com/pages/eng/fe/10/fwcm/ev...